Zagadkowi Neandertalczycy, books, PDF
[ Pobierz całość w formacie PDF ]KOLEJNE ETAPY
NEANDERTALCZYCY
28
ÂWIAT NAUKI
Zaktualizowane ze
Âwiata Nauki
numer 6/2000
Dowody kopalne – choç niejednoznaczne – Êwiadczà,
˝e mogli si´ krzy˝owaç z
Homo sapiens
i niekiedy
zachowywali si´ w zdumiewajàco nowatorski sposób
Kate Wong
To by∏a taka zgrabna i nieskomplikowana opowieÊç.
ODBICIE PRZESZ¸OÂCI
ukazuje oblicze zarazem
znajome i obce.
Ta rekonstrukcja
twarzy neandertalki
powsta∏a na podstawie
znaleziska czaszki
doros∏ej kobiety
sprzed 130 tys. lat
z jaskini Krapina
w pó∏nocno-zachodniej
Chorwacji.
Nie mogàc sprostaç ludziom wspó∏czesnym, którzy wtargn´li na ich tereny ze z∏o˝onà kultu-
rà i technikà, neandertalczycy – stanowiàcy odr´bny gatunek – zostali wkrótce doprowadze-
ni przez nich do zguby. Ale takie historie cz´sto si´ gmatwajà, czego przyk∏adem sà w∏aÊnie
losy neandertalczyków. Te cz∏owiekowate istoty o wielkich mózgach zamieszkiwa∏y Europ´ i za-
chodnià Azj´ przez ponad 200 tys. lat, zmagajàc si´ w tych prehistorycznych czasach ze
zlodowaceniami i codziennymi zagro˝eniami. DziÊ ju˝ ich nie ma. Te fakty sà bezsporne. Na-
ukowcy spierajà si´ jednak za˝arcie o to, kim w∏aÊciwie byli neandertalczycy, jak ˝yli i co si´
z nimi naprawd´ sta∏o.
Uporczywe próby rozwik∏ania tych zagadek majà poczàtek w szerszej dyskusji nad pocho-
dzeniem cz∏owieka wspó∏czesnego. Niektórzy badacze twierdzà, ˝e nasz gatunek powsta∏ sto-
sunkowo niedawno (oko∏o 200 tys. lat temu) w Afryce, a póêniej wypar∏ archaiczne homini-
dy na ca∏ym Êwiecie, inni zaÊ – ˝e owe prastare populacje wnios∏y pewien wk∏ad w jego pul´
genowà. Neandertalczycy, jako najlepiej poznana z tych archaicznych grup, odgrywajà istot-
nà rol´ w sporze o rodowód ludzkoÊci. JeÊli chodzi o pewne wydarzenia z naszej zamierz-
ch∏ej przesz∏oÊci, zagadnienie to wykracza poza ramy akademickiej dyskusji, gdy˝ analizu-
jàc biologi´ i zachowania neandertalczyków, badacze muszà zadaç sobie pytanie, co decyduje
o pe∏ni cz∏owieczeƒstwa, i rozstrzygnàç, co sprawia, ˝e jesteÊmy wyjàtkowi (oraz czy napraw-
d´ tak jest). I rzeczywiÊcie pod wp∏ywem nowych odkryç paleoantropolodzy i archeolodzy
coraz cz´Êciej pytajà, jak bardzo neandertalczycy byli do nas podobni?
Porównywaniem neandertalczyków z ludêmi wspó∏czesnymi po raz pierwszy zaj´li si´ ba-
dacze w 1856 roku, kiedy odkryto niekompletny szkielet w dolinie Neandra w Niemczech.
Szczàtki te – masywna czaszka z charakterystycznym ∏ukowatym wa∏em nadoczodo∏owym
i grube koÊci koƒczyn – wyraênie ró˝ni∏y si´ od naszych, a wi´c neandertalczyków zaliczono
do odr´bnego gatunku
Homo neanderthalensis
(chocia˝ ju˝ wtedy daleko by∏o do zgody: nie-
którzy niemieccy naukowcy twierdzili, ˝e sà to szczàtki schorowanego Kozaka). Jednak dopie-
ro kiedy prawie 50 lat póêniej odkryto we Francji s∏ynnego starca z La Chapelle-aux-Saints,
uznano neandertalczyków za prymitywnych praludzi. Na rekonstrukcjach przedstawiano ich
jako pochylonych, oci´˝a∏ych, na po∏y ma∏pich dzikusów, przeciwstawiajàc im wyprostowa-
nych, pe∏nych gracji
Homo sapiens
. Wydawa∏o si´, ˝e neandertalczyk jest archetypem obce-
go – nierozgarni´tego stwora, stojàcego przed ewolucyjnym progiem cz∏owieczeƒstwa.
Dziesiàtki lat póêniej ponowne ogl´dziny wykaza∏y, ˝e cechy anatomiczne osobnika z La
Chapelle zinterpretowano mylnie*. W rzeczywistoÊci postawa cia∏a i ruchy neandertalczy-
ków nie ró˝ni∏y si´ zbytnio od naszych. Od tej pory paleoantropolodzy próbujà rozstrzygnàç,
czy cechy morfologiczne charakterystyczne dla neandertalczyków – takie jak mocny szkielet,
krótkie koƒczyny, beczkowata klatka piersiowa oraz wydatne wa∏y nadoczodo∏owe, niskie,
pochy∏e czo∏o, wystajàcy ku przodowi Êrodek twarzy i ˝uchwa bez bródki – stanowià podsta-
w´ do uznania ich za odr´bny gatunek. Badacze zgadzajà si´, ˝e niektóre ze wspomnianych
cech sà wynikiem przystosowania do Êrodowiska. Na przyk∏ad kr´pe cia∏o zapewnia∏o lepszà
ochron´ przed utratà ciep∏a w skrajnie mroênych warunkach podczas cyklicznych zlodowa-
ceƒ. Jednak inne, takie jak kszta∏t wa∏ów nadoczodo∏owych, nie majà wyraênego znaczenia
funkcjonalnego i zdajà si´ skutkiem dryfu genetycznego typowego dla izolowanych populacji.
Dla naukowców opowiadajàcych si´ za modelem zast´powania ludzi archaicznych przez
cz∏owieka wspó∏czesnego, charakterystyczna neandertalska morfologia jest wynikiem zupe∏nie
WYDANIE SPECJALNE
ÂWIAT NAUKI
29
NEANDERTALCZYK
czaszk´ typowà dla wspó∏czesnych ludzi, a jed-
noczeÊnie cechy wybitnie neandertalskie, jak cha-
rakterystyczny odst´p mi´dzy ostatnim trzonow-
cem a wst´pujàcà cz´Êcià ˝uchwy (tzw. przerwa
zatrzonowa) czy kszta∏t otworu ˝uchwowego (wy-
lotu kana∏u nerwowego). Dalsze dowody, zda-
niem Frayera i Milforda H. Wolpoffa z Universi-
ty of Michigan w Ann Arbor, znaleziono u grupy
wczesnych ludzi rozumnych, których szczàtki od-
kryto na Morawach w Czechach na stanowisku
Mladeˇ. Obaj naukowcy twierdzà, ˝e czaszki tam-
tejszych ludzi wykazujà cechy opisane przez in-
nych badaczy jako w∏aÊciwe neandertalczykom.
Chocia˝ takie dowody s∏u˝y∏y niegdyÊ do uza-
sadniania tezy, ˝e neandertalczycy mogli niezale˝-
nie wyewoluowaç w nowoczesnych anatomicznie
Europejczyków, poglàd ten nie wytrzyma∏ próby
czasu. „Wiadomo, ˝e do Europy wkraczali ludzie
z zewnàtrz, a zatem jej póêniejsi mieszkaƒcy sà
mieszaƒcami – majà cechy populacji neandertal-
skich i owych przybyszów” – mówi Wolpoff, który
jest przekonany, ˝e obie te grupy ró˝ni∏y si´ od sie-
bie tylko w takim stopniu, w jakim ró˝nià si´ na
przyk∏ad dzisiejsi Europejczycy od australijskich
aborygenów. Tak˝e szczàtki póênych neandertal-
czyków wskazujà, ˝e mogli krzy˝owaç si´ z przyby-
szami – twierdzi Fred H. Smith, paleoantropolog z
Loyola University of Chicago. Na podstawie ska-
mienia∏oÊci z jaskini Vindija w pó∏nocno-zachod-
niej Chorwacji mo˝na powiedzieç, ˝e neandertalczy-
cy „przyswoili sobie pewne cechy charakterystyczne
dla wczesnego kromanioƒczyka” – mówi, majàc na
myÊli kszta∏t ∏uków brwiowych i s∏abo zarysowa-
nà bródk´ na ˝uchwie.
Badacze, którzy uwa˝ajà neandertalczyków za
odr´bny gatunek, utrzymujà jednak, ˝e skamie-
nia∏oÊci z jaskini Vindija sà zbyt fragmentarycz-
ne, by wyciàgaç wnioski, a wszelkie podobieƒstwa
mo˝na przypisaç konwergencji, czyli ewolucji
zbie˝nej. Odrzucajà tak˝e argumenty o krzy˝owa-
niu si´, oparte na szczàtkach wczesnych ludzi
rozumnych z Mladeˇ. „Kiedy patrz´ na ich mor-
fologi´, widz´ grubokoÊcistoÊç, a nie neander-
talskoÊç” – replikuje Christopher B. Stringer z lon-
dyƒskiego Natural History Museum.
Jeszcze jednym powodem do kwestionowania
tez o krzy˝owaniu si´ neandertalczyków z przy-
byszami jest to, ˝e nie przystajà do nich wyniki
uzyskane przez Svante’a Pääbo (obecnie zatrudnionego w
Max-Planck Institut für evolutionäre Anthropologie w Lipsku)
i jego wspó∏pracowników. W lipcu 1997 roku oznajmili oni,
˝e wydobyli i przeanalizowali DNA mitochondrialny (mtDNA)
ze skamienia∏oÊci neandertalczyka. Na ok∏adce numeru cza-
sopisma
Cell
, w którym o tym donosili, widnia∏ jednoznaczny
komentarz: „Neandertalczycy nie byli naszymi przodkami.”
Na podstawie krótkiego odcinka mtDNA, który uda∏o si´ zse-
kwencjonowaç, badacze ustalili, ˝e ró˝nica mi´dzy mtDNA ne-
andertalczyków i ludzi wspó∏czesnych by∏a o wiele wi´ksza ni˝
mi´dzy ˝yjàcymi obecnie populacjami ludzkimi. Chocia˝ po-
zornie kwestia gatunkowej odr´bnoÊci zosta∏a rozstrzygni´ta,
WI¢KSZA
GUZOWATOÂå
POTYLICZNA
POCHY¸E
CZO¸O
WYDATNY WA¸
NADOCZODO¸OWY
WYSTAJÑCA
ÂRODKOWA
CZ¢Âå
TWARZY
PRZERWA
ZATRZONOWA
BRAK
BRÓDKI
KROMANIO¡CZYK
MNIEJSZA
GUZOWATOÂå
POTYLICZNA
STROME
CZO¸O
DELIKATNY WA¸
NADOCZODO¸OWY
PIONOWA
ÂRODKOWA
CZ¢Âå
TWARZY
BRAK PRZERWY ZATRZONOWEJ
(OSOBNIK TEN NIE MA
OSTATNIEGO DOLNEGO
TRZONOWCA)
BRÓDKA
CHARAKTERYSTYCZNE RÓ˚NICE mi´dzy neandertalczykiem z Francji
(okaz La Ferrassie 1) a kromanioƒczykiem z Czech (Dolní Vˇstonice 16).
Choç sà to ró˝nice o charakterze bardziej iloÊciowym ni˝ jakoÊciowym,
dajà w sumie obraz dwóch bardzo odmiennych grup ludzkich.
innej drogi ewolucyjnej ni˝ ludzi wspó∏czesnych. Jednak pew-
na frakcja badaczy od lat podwa˝a t´ interpretacj´, dowodzàc,
˝e wiele cech typowych dla neandertalczyków mo˝na tak˝e
znaleêç u wczesnych rozumnych Europejczyków, którzy
nastali po nich. „Odznaczali si´ wprawdzie zespo∏em cech od-
miennych, ale jest to ró˝nica cz´stoÊci wyst´powania, a nie ab-
solutna innoÊç – twierdzi David W. Frayer, paleoantropolog
z University of Kansas. – W∏aÊciwie wszystko, co znajduje-
my u neandertalczyków, da si´ te˝ odszukaç i gdzie indziej.”
Wskazuje na jednego z najwczeÊniejszych znanych nowo-
czesnych anatomicznie Europejczyków, ze stanowiska Vo-
gelherd w po∏udniowo-zachodnich Niemczech, który ma
30
ÂWIAT NAUKI
EWOLUCJA CZ¸OWIEKA /NOWE SPOJRZENIE
wcià˝ istnia∏y wàtpliwoÊci [patrz:
WIADOMOÂCI I OPINIE
„Nie-
pewni antenaci”;
Âwiat Nauki
, marzec 1998]. Od tego czasu
uda∏o si´ pobraç i zanalizowaç mtDNA z trzech innych okazów,
ale i te badania nie dajà ostatecznych odpowiedzi.
Ostatnie znaleziska kopalne z Europy Zachodniej zwi´kszy∏y
zainteresowanie mo˝liwoÊcià krzy˝owania si´ neandertalczy-
ków z ludêmi wspó∏czesnymi. W styczniu 1999 roku badacze
donieÊli o znalezieniu w portugalskiej dolinie Lapedo prawie
kompletnego szkieletu czteroletniego dziecka pochowanego
24.5 tys. lat temu w sposób typowy dla kultury graweckiej,
charakterystycznej dla wczesnych europejskich kromanioƒczy-
ków. Zdaniem Erika Trinkausa z Washington University, Cidálii
Duarte z Instituto Portugu˘s de Arqueologia w Lizbonie i ich
wspó∏pracowników, okaz ten, nazwany Lagar Velho 1, ma za-
równo cechy neandertalskie, jak i nowoczesne, co mo˝na t∏u-
maczyç jedynie intensywnym krzy˝owaniem si´ obu popula-
cji [
ramka na nast´pnej stronie
].
JeÊli dalsze badania potwierdzà, ˝e Lagar Velho 1 jest mie-
szaƒcem, wzmocni to poglàd, ˝e neandertalczycy stanowili
jednà z form naszego gatunku. Obroƒcy modelu zast´powa-
nia dopuszczajà sporadyczne krzy˝owanie si´ ludzi nowocze-
snych z archaicznymi, poniewa˝ wÊród ssaków zdarza si´ to
niekiedy mi´dzy blisko spokrewnionymi gatunkami. Jednak
S¸OWNICZEK
Neandertalczycy
(
Homo neanderthalensis
lub
Homo sapiens
neanderthalensis
) – praludzie nazwani tak od znaleziska
na stanowisku Neandertal (pierwotna pisownia zachowana
w nazwie ∏aciƒskiej to Neanderthal; na prze∏omie XIX i XX wieku
reforma ortografii niemieckiej usun´∏a nieme
h
z niektórych
wyrazów, takich jak
thal
, czyli dolina).
Paleolit,
czyli starsza epoka kamienia, to okres trwajàcy
od poczàtków kultury do koƒca ostatniego zlodowacenia.
Dzieli si´ na dolny (starszy), Êrodkowy i górny (m∏odszy).
Mustierska
(od stanowiska Le Moustier) Êrodkowopaleolityczna
tradycja kulturowa (narz´dzi kamiennych) zwiàzana
z neandertalczykami, a tak˝e bliskowschodnimi ludêmi
nowoczesnymi anatomicznie.
Oryniacka
(od stanowiska Aurignac) górnopaleolityczna tradycja
kulturowa zwiàzana z ludêmi nowoczesnymi anatomicznie
(kromanioƒczykami), obejmujàca zaawansowane narz´dzia
i dzie∏a sztuki.
Szatelperoƒska
(od stanowiska Châtelperron) górnopaleolityczna
tradycja kulturowa zwiàzana z neandertalczykami, majàca
podobieƒstwa zarówno do mustierskiej, jak i oryniackiej.
DZIE¡ Z ˚YCIA NEANDERTALCZYKÓW z Grotte du Renne we Francji mo˝emy podziwiaç dzi´ki wyobraêni artysty. Tutejsze szatelperoƒskie
poziomy kulturowe dostarczy∏y bogatego zbioru wisiorków oraz zaawansowanych narz´dzi kamiennych i koÊcianych. Dawniej
takie wytwory, podobnie jak Êlady sza∏asów i palenisk, wiàzano wy∏àcznie z ludêmi wspó∏czesnymi, ale szczàtki z Grotte du Renne
wskazujà, ˝e niektórzy neandertalczycy byli równie pomys∏owi, a przynajmniej potrafili przyswoiç sobie osiàgni´cia innych.
DZIECKO MIESZANIEC Z PORTUGALII
ERIK TRINKAUS I CIDÁLIA DUARTE
PEWNEGO CH¸ODNEGO listopadowego
popo∏udnia w 1998 roku dwoje adeptów
archeologii penetrujàcych schronienie skalne
Abrigo do Lagar Velho w dolinie Lapedo
w Êrodkowej Portugalii dostrzeg∏o sypkà
ziemi´ w norze gryzonia pod tylnà Êcianà.
Wiedzàc, ˝e kopiàce nory zwierz´ta
cz´sto wynoszà ku powierzchni materia∏
z g∏´bszych warstw, jeden z uczestników
rekonesansu si´gnà∏ do wn´trza nory,
by si´ przekonaç, czy coÊ zosta∏o wygrzebane.
Kiedy wyciàgnà∏ r´k´, trzyma∏ w niej
coÊ wyjàtkowego: koÊci ludzkiego dziecka.
Dalsze wykopaliska prowadzone przez
Duarte wykaza∏y, ˝e czterolatek zosta∏
pogrzebany ceremonialnie prawie
25 tys. lat temu – obsypany czerwonà ochrà
i u∏o˝ony na pos∏aniu ze spalonej roÊlinnoÊci,
a do grobu w∏o˝ono tak˝e przewiercone z´by
jelenia i muszl´ morskiego mi´czaka
– w sposób charakterystyczny dla kultury
graweckiej, typowej dla nowoczesnych
anatomicznie mieszkaƒców wi´kszej cz´Êci
ówczesnej Europy. Sàdzàc na podstawie
gwa∏townej zmiany kulturowej widocznej
na przyk∏adzie pozosta∏oÊci archeologicznych
z Pó∏wyspu Iberyjskiego, wydawa∏o si´,
˝e ludzie wspó∏czeÊni, wkroczywszy na te
obszary prawie 30 tys. lat temu, szybko
zastàpili neandertalskich tubylców. Tak wi´c
osobnik, nazwany Lagar Velho 1, powinien
byç wczesnym nowoczesnym anatomicznie
dzieckiem. Poczàtkowo nie przysz∏o nam
do g∏owy, ˝e mo˝e byç inaczej.
Zadziwiajàco kompletnie zachowany
szkielet wykazuje szereg cech lokujàcych go
zasadniczo wÊród wczesnych europejskich
kromanioƒczyków. Nale˝à do nich:
wydatna bródka i niektóre inne szczegó∏y
budowy ˝uchwy, ma∏e przednie z´by,
krótka twarz, kszta∏tny nos, w niewielkim
stopniu rozwini´te ∏uki brwiowe,
charakterystyczne proporcje i Êlady
przyczepów mi´Êni na kciuku, wàski
przód miednicy oraz pewne aspekty budowy
∏opatek i koÊci przedramienia. Tymczasem
okaza∏o si´ – ku naszemu zdziwieniu
– ˝e niektóre cechy wskazujà tak˝e
na powinowactwo z neandertalczykami
– zw∏aszcza przód ˝uchwy, cofni´ty ukoÊnie
(mimo bródki), porowate zag∏´bienie nad
mi´Êniami szyjnymi, silnie rozwini´te
mi´Ênie piersiowe i krótkie, mocno
zbudowane koƒczyny dolne. Oznacza to,
˝e dziecko z Lagar Velho prawdopodobnie
ma z∏o˝onà mozaik´ cech neandertalskich
i w∏aÊciwych wczesnym ludziom
rozumnym.
Taki anatomiczny amalgamat nie jest
wynikiem ˝adnych patologii. Nasza analiza,
uwzgl´dniajàca normalne prawid∏owoÊci
rozwojowe cz∏owieka, wskazuje, ˝e poza
skaleczonym przedramieniem, kilkoma
liniami przyrostowymi na koÊciach,
wskazujàcymi okresowe zahamowania
wzrostu (wskutek choroby lub niedo˝ywienia),
i jakàÊ tragedi´, która spotka∏a go w tak
m∏odym wieku, osobnik Lagar Velho 1
rozwija∏ si´ normalnie. Wspomniana
kombinacja cech mog∏a wi´c powstaç tylko
wskutek mieszanego pochodzenia – czegoÊ,
co nigdy wczeÊniej nie zosta∏o potwierdzone
w Europie Zachodniej. UznaliÊmy zatem,
˝e Lagar Velho 1 by∏ owocem krzy˝owania si´
tubylczych iberyjskich neandertalczyków
z ludêmi rozumnymi, zasiedlajàcymi
Pó∏wysep Iberyjski przed niespe∏na
30 tys. lat. Poniewa˝ dziecko ˝y∏o kilka
tysi´cy lat po domniemanym wygini´ciu
neandertalczyków, jego anatomia
prawdopodobnie odzwierciedla rzeczywiste
mieszanie si´ populacji w okresie
wspó∏wyst´powania obu tych form ludzkich,
nie zaÊ sporadyczne kontakty mi´dzy ich
przedstawicielami.
Podczas prac wykopaliskowych
przeprowadzonych w 1999 roku wydobyto
najwa˝niejsze fragmenty koÊci czaszki
i wi´kszoÊç brakujàcych z´bów.
Mi´dzynarodowy zespo∏ badaczy zebra∏ si´,
by przedyskutowaç znaczenie tego
niezwyk∏ego okazu. Poza szczegó∏owymi
analizami porównawczymi konkretnych
fragmentów koÊçca wszystkie szczàtki
zosta∏y przestrzennie zeskanowane, a tak˝e
wirtualnie zrekonstruowano ca∏à czaszk´.
Tak wyjàtkowa starannoÊç badaƒ jest
konieczna, gdy˝ odkrycie osobnika z takà
mozaikà cech ma donios∏e implikacje.
Po pierwsze, obala skrajny model
MOZAIKA cech morfologicznych
tego portugalskiego szkieletu sprzed
24.5 tys. lat wskazuje, ˝e neandertalczycy
i ludzie wspó∏czeÊni nale˝à do tego
samego gatunku, którego przedstawiciele
mogli si´ swobodnie krzy˝owaç. To dziecko
– Lagar Velho 1 – jest anatomicznie
zasadniczo nowoczesne, ale ma pewne
cechy neandertalskie, takie jak krótsze
koÊci koƒczyn i cofni´te spojenie ˝uchwy.
w przeciwieƒstwie do okazów Êrodkowo- i wschodnioeuro-
pejskich, wykazujàcych jakoby mozaik´ cech, dziecko z Por-
tugalii datowane jest na czasy, gdy neandertalczyków ju˝ nie
by∏o. Trinkaus i Duarte uwa˝ajà, ˝e aby cechy neandertalskie
przetrwa∏y tysiàce lat po znikni´ciu tego ludu, wspó∏wyst´-
pujàce ze sobà populacje ludzi nowoczesnych i neandertal-
czyków musia∏y mieszaç si´ ze sobà w znacznym stopniu.
Ich interpretacja nie pozosta∏a bez echa. W komentarzu
do artyku∏u o portugalskim znalezisku w
Proceedings of the
National Academy of Sciences USA
z czerwca 1999 roku, pa-
leoantropolodzy Ian Tattersall z American Museum of Natu-
ral History w Nowym Jorku i Jeffrey H. Schwartz z Univer-
sity of Pittsburgh twierdzà, ˝e Lagar Velho 1 to raczej „kr´pe
dziecko graweckie”. Masywna budowa cia∏a, wskazujàca we-
d∏ug Trinkausa i jego wspó∏pracowników na neandertalski
rodowód, zdaniem Stringera jest wynikiem przystosowania do
ówczesnego zimnego klimatu Portugalii. Ale i ta interpretacja
budzi wàtpliwoÊci – uwa˝a Jean-Jacques Hublin z francu-
skiego CNRS, zwracajàc uwag´ na fakt, ˝e chocia˝ niektórzy
ludzie wspó∏czeÊni przystosowani do mroênych warunków
charakteryzujà si´ podobnà budowà, to nie sà znane ˝adne te-
go typu istoty z ówczesnej Europy. Hublin martwi si´, ˝e La-
gar Velho 1 to dziecko, gdy˝ „nic nie wiadomo na temat zmien-
noÊci wÊród dzieci w okreÊlonym wieku w tamtych czasach”.
Sztuka przetrwania
POMIJAJ
Ñ
C KWESTIE SYSTEMATYKI
, wiele badaƒ skupia∏o si´ na
zachowaniach neandertalczyków, które do niedawna by∏y
w znacznej mierze mylnie interpretowane. Cz´sto odma-
wiano im umiej´tnoÊci polowania i planowania – wspomina
archeolog John J. Shea ze State University of New York w Sto-
ny Brook. – „JeÊli tak odtwarzaç fakty, neandertalczycy nie
zdo∏aliby prze˝yç nawet jednej zimy, a tym bardziej 250 tys. lat
w najsurowszych Êrodowiskach zamieszkiwanych kiedy-
kolwiek przez cz∏owieka.” Tymczasem przeprowadzona przez
archeologa Prestona T. Miracle’a z University of Cambridge
analiza szczàtków zwierz´cych z chorwackiej jaskini Krapi-
na wskazuje, ˝e neandertalczycy byli sprawnymi myÊliwymi,
polujàcymi nawet na grubego zwierza, na przyk∏ad na noso-
ro˝ce. Shea twierdzi, ˝e niektórzy neandertalczycy powalali
zdobycz zmyÊlnymi w∏óczniami z kamiennym grotem – co
znalaz∏o potwierdzenie w zesz∏ym roku, kiedy naukowcy do-
32
ÂWIAT NAUKI
EWOLUCJA CZ¸OWIEKA /NOWE SPOJRZENIE
[ Pobierz całość w formacie PDF ]