Zespol ostrego stresu, eBooks txt
[ Pobierz całość w formacie PDF ]Zesp�ostregostresuTeoria, pomiar, terapiaRichard A. BryantAllison G. HarveyWYDAWNICTWO NAUKOWE PWNWARSZAWA 2003Z orygina�uAcute Stress DisorderA Handbook of Theory, Assessment, and Treatment ..�.-,_._...By Richard A. Bryant and Allison G. Harvey, as a publicationof the American Psychological Association in the United States of AmericaCopyright (2000) by the American Psychological Association. The Work has been translated and republished in thePolish language by permission of the APA. This translation cannot be republished or reproduced by any third party inany form without express written permission of the Publisher.T�umaczJacek SucheckiRedaktorzy naukowiMaja Lis-TurlejskaMa�gorzata PolakProjekt graficzny ok�adki i stron tytu�owych Karolina LijklemaRedaktor Barbara DmowskaRedaktor techniczny Teresa SkrzypkowskaTytu� dotowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i SportuCopyright � for the Polish edition byWydawnictwo Naukowe PWN SAWarszawa 2003ISBN 83-01-13970-6Wydawnictwo Naukowe PWN SA00-251 Warszawa, ul. Miodowa 10lei: (O-prefiks-22) 695-43-21; faks: (O-prefiks-22) 826-71-63Wydawnictwo Naukowe PWN SAWydanie IArkuszy drukarskich 14Sk�ad i �amanie MILLROYDruk uko�czono we wrze�niu 2003 r.Druk i oprawa: Toru�skie Zak�ady Graficzne �Zapo!ex" Sp. z o.o.Toru�, ul. Gen. Sowi�skiego 2/4Spis tre�ciPrzedmowa do wydania polskiego IXPrzedmowa 3Podzi�kowania 6Cz�� I. Problemy teoretyczne i empiryczneRozdzia� 1. Narodziny kategorii zespo�u ostrego stresu 81.1. Diagnoza ASD 111.2. Definicja ASD 11Rozdzia� 2. Podej�cia teoretyczne do zespo�u ostrego stresu 162.1. Teoria dysocjacyjna 162.2. Teoria biologiczna 192.3. Teoria poznawcza 202.4. Teorie integracyjne 222.5. Podsumowanie 22Rozdzia� 3. Wiedza empiryczna o zespole ostrego stresu 243.1. PTSD w ostrej fazie pourazowej 243.2. Ostra dysocjacja a PTSD 283.3. Ostre ponowne do�wiadczanie a PTSD 293.4. Ostre unikanie a PTSD 303.5. Ostre pobudzenie a PTSD 303.6. Relacja miedzy ASD a PTSD 313.7. Moc predyktywna objaw�w ASD 333.8. Predyktory ASD 343.9. Procesy poznawcze w ASD 363.10. Procesy biologiczne 393.11. Model ASD 403.10.VISpis tre�ciCz�� U. DiagnozaRozdzia� 4. Jak diagnozowa� zesp� ostrego stresu 444.1. Kryteria diagnostyczne 444.2. Specyfika kliniczna diagnozy ASD 514.3. Podsumowanie 58Rozdzia� 5. Techniki diagnostyczne 595.1. Narz�dzia pomiaru ASD 595.2. Narz�dzia pomiaru PTSD 645.3. Narz�dzia pomiaru objaw�w ostrego stresu 665.4. Zaburzenia wsp�wyst�puj�ce i uprzednia psychopatologia 685.5. Styl radzenia sobie ze stresem 685.6. Skale pomiaru tre�ci poznawczych zwi�zanych z urazem 695.7. Diagnoza psychofizjologiczna 705.8. Podsumowanie 71Cz�� III. TerapiaRozdzia� 6. Podstawy empiryczne terapii 746.1. Za�o�enia terapii poznawczo-behawioralnej 746.2. Skuteczno�� terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu PTSD 756.3. Badania nad terapi� ostrego stresu pourazowego 816.4. Badania nad terapi� ASD 826.5. Podsumowanie 83Rmdzia� 7. Terapia zespo�u ostrego stresu 857.1. Kiedy nale�y rozpocz�� terapi�? 857.2. Jak d�ugo powinna trwa� terapia? 867.3. Jaka powinna by� cz�stotliwo�� terapii? 877.4. Rozpocz�cie terapii 887.5. Umiej�tno�ci opanowywania l�ku 907.6. Terapia poznawcza 96> 7.7. Ekspozycja przed�u�ona 1057.8. Przyk�ad przypadku 107Rozdzia� 8. Przeszkody w terapii 1228.1. Nadmierne unikanie 1228.2. Dysocjacja 1238.3. Gniew 1248.4. �al po stracie 1248.5. Skrajny l�k 1258.6. Przekonania katastroficzne 1268.7. Wcze�niejszy uraz 1268.8. Zaburzenia wsp�wyst�puj�ce 1278.9. Nadu�ywanie substancji psychoaktywnych 1278.10. Depresja i ryzyko samob�jstwa 1278.11. Niedostateczna motywacja 1288.12. Dodatkowe stresory zwi�zane z urazem 1288.13. Problemy kulturowe 1298.14. Unikanie w�a�ciwe i niew�a�ciwe 1308.15. Ofiary zbiorowego zdarzenia traumatycznego 1308.16. Kiedy nie nale�y stosowa� ekspozycji? 1318.10.Spis tre�ciVIICz�� IV. Problemy wymagaj�ce szczeg�lnej uwagiRozdzia� 9. Populacje specyficzne 1349.1. Traumatyczne uszkodzenie m�zgu 1349.1. Pracownicy s�u�b ratowniczych 1399.3. Dzieci 141Rozdzia� 10. Rola debrieflngu 14610.1. Stres incydentu krytycznego 14710.2. Debriefing a terapia 14810.3. Argumenty na rzecz treningu przedurazowego 14910.4. Argumenty na rzecz debrieflngu 15110.5. Problemy z debriefingiem 153Rozdzia� 11. Problemy prawne 15611.1. ASD a odszkodowanie 15611.2. Prawo karne 15711.3. Zniekszta�cenia pami�ci 15811.4. ASD autentyczny a ASD symulowany 16211.5. Wytyczne do diagnozy ASD na potrzeby prawne 16411.6. Oddzia�ywanie procedur prawnych 16611.7. Wnioski 167Dodatek A. Wywiad dla Zespo�u Ostrego Stresu 168Dodatek B. Skala Zespo�u Ostrego Stresu 172Bibliografia 174Literatura dost�pna w j�zyku polskim 196Wykaz skr�t�w 197Indeks nazwisk 199Indeks rzeczowy 205Informacja o autorach 210PRZEDMOWADO WYDANIA POLSKIEGOKsi��ka Richarda A. Bryanta i Allison G. Harvey Zesp� ostrego stresu stanowiznacz�c� pozycj� na polskim rynku wydawnictw psychologicznych. Tak�e w Sta-nach Zjednoczonych, gdzie zosta�a opublikowana po raz pierwszy w 2000 roku,zwr�ci�a uwag� i zyska�a uznanie czytelnik�w, o czym �wiadczy fakt, �e w roku2002 znalaz�a si� na li�cie najlepiej sprzedaj�cych si� publikacji Ameryka�skiegoTowarzystwa Psychologicznego. Monografia Richarda A. Bryanta i Allison G. Har-vey dotyczy teoretycznego opisu, mo�liwo�ci diagnozowania, a tak�e terapii ostregostanu, w jakim znajduje si� wiele os�b bezpo�rednio po prze�yciu traumatycznegozdarzenia.Zasadnicze dla aktualnego sposobu definiowania i diagnozowania �zespo�u os-trego stresu" by�o ukazanie si� w 1980 roku trzeciego wydania Diagnostic and Sta-tistical Manua� ofMental Disorders (w skr�cie DSM-III) - zawieraj�cego opracowa-ny przez Ameryka�skie Towarzystwo Psychiatryczne system klasyfikacji i diagnozyzaburze� psychicznych. Wprowadzono w�wczas do obowi�zuj�cego w USA systemuklasyfikacji i diagnozy now� jednostk� chorobow� okre�lon� jako �zesp� stresu po-urazowego" (posttraumatic stress disorder, PTSD). Od tego momentu mo�na obser-wowa� ogromny wzrost zainteresowania d�ugotrwa�ymi konsekwencjami trauma-tycznych prze�y�. Zesp� stresu pourazowego pojawia si� w nast�pstwie prze�ycialub bycia �wiadkiem zagra�aj�cych �yciu zdarze�, takich jak walka podczas wojny,kl�ski �ywio�owe, incydenty terrorystyczne i powa�ne wypadki lub akty przemocy,jak gwa�t. Ludzie, kt�rzy cierpi� na PTSD cz�sto ponownie prze�ywaj� traum�w koszmarach sennych lub wdzieraj�cych si� na jawie wyobra�eniach, maj� k�opotyze snem, czuj� si� zoboj�tniali i wyobcowani. Te objawy mog� by� tak nasilonei trwa� tak d�ugo, �e znacz�co zak��caj� codzienne �ycie jednostki. PTSD cechuj�wyra�ne zmiany biologiczne, jak r�wnie� symptomy psychologiczne. Obraz tego za-burzenia komplikuje fakt, �e cz�sto wyst�puje ono w po��czeniu z innymi zaburze-niami, takimi jak depresja i nadu�ywanie substancji psychoaktywnych (np. alkoholu),problemy z pami�ci� i funkcjonowaniem poznawczym oraz z innymi problemamiXPrzedmowa do wydania polskiegozdrowia fizycznego i psychicznego. Zaburzenie to jest tak�e zwi�zane z pogorsze-niem zdolno�ci cz�owieka do funkcjonowania w �yciu spo�ecznym i rodzinnym.Wprowadzenie nowej jednostki chorobowej, jak� jest zesp� stresu pourazo-wego, sta�o si� mo�liwe w zwi�zku ze zgromadzonymi ju� obserwacjami klinicz-nymi i wynikami bada�, dotycz�cymi zw�aszcza ameryka�skich weteran�w wojnyw Wietnamie. W tym okresie pojawi�y si� tak�e publikacje zwracaj�ce uwag� nainne rodzaje traumatycznych prze�y� i ich psychologiczne konsekwencje - podob-ne do wyst�puj�cych u ofiar wojny. W latach 70. XX wieku opisano po raz pierw-szy �syndrom traumy gwa�tu", a tak�e opublikowano pierwsze prace dotycz�ceprzemocy wobec dzieci i kobiet w rodzinie. Istniej�ce dane umo�liwi�y opracowa-nie kryteri�w diagnostycznych - charakterystycznych objaw�w PTSD. Z koleiprzedstawienie wyra�nie okre�lonych objaw�w - w spos�b odnosz�cy si� do daj�-cych si� obserwowa� przejaw�w (zachowa�) - umo�liwi�o opracowywanie narz�-dzi pomiaru: kwestionariuszy i ustrukturalizowanych wywiad�w, pozwalaj�cychzar�wno na dokonywanie diagnoz, jak te� na prowadzenie dalszych, bardziej pre-cyzyjnych bada�.Chocia� ta diagnoza budzi�a kontrowersje, PTSD wype�ni�o wa�n� luk� w te-orii i praktyce psychiatrii i psychologii klinicznej. Z perspektywy historycznej,znacz�ca zmiana zwi�zana z wprowadzeniem poj�cia PTSD wi�za�a si� z uzna-niem, �e czynnik etiologiczny znajduje si� na zewn�trz jednostki (traumatycznezdarzenie), a nie ��czono go z jej wewn�trzn� s�abo�ci� (co wynika�o z wcze�niejstosowanego poj�cia traumatycznej nerwicy). Kluczem do zrozumienia podstaw na-ukowych i klinicznego obrazu PTSD jest poj�cie �traumy". W pocz�tkowym sfor-mu�owaniu (w DSM-III) traumatyczne zdarzenie by�o zdefiniowane jako katastro-ficzny stresor, kt�ry znajduje si� poza �zakresem normalnych ludzkich prze�y�".Tw�rcy pierwszej koncepcji diagnozy PTSD mieli na my�li takie zdarzenia, jakwojna, tortury, kl�ski �ywio�owe - trz�sienia ziemi i powodzie - oraz katastrofyzwi�zane z rozwojem przemys�u, jak wybuchy w fabrykach, katastrofy samolotowei wypadki samochodowe. Traktowali oni traumatyczne zdarzenia jako wyra�nie od-r�bne od nawet bardzo bolesnych stresor�w, kt�re mog� si� zdarza� normalniew �yciu, takich jak rozw�d, powa�na choroba, pora�ka finansowa. Wyodr�bnieniestresu traumatycznego od innego rodzaju stresor�w wynika�o z za�o... [ Pobierz całość w formacie PDF ]