Zastosowanie zawiesiny Wet Powder do ujawniania śladów daktyloskopijnych na wewnętrznych powierzchniach ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]Z PRAKTYKI
Zastosowanie zawiesiny Wet Powder
do ujawniania œladów daktyloskopijnych
na wewnêtrznych powierzchniach
jednorazowych rêkawiczek
Œlady linii papilarnych s¹ pozosta-
wiane przez ka¿dego cz³owieka, któ-
ry celowo lub przypadkowo dotyka
ró¿nych przedmiotów. Dla kryminali-
styków stanowi¹ bezsporne dowody
fizycznego kontaktu konkretnej oso-
by z danym przedmiotem, co z kolei
pozwala powi¹zaæ tê osobê z okre-
œlonym zdarzeniem.
Na grzbietowych powierzchniach
linii papilarnych znajduj¹ siê liczne
otwory (pory skórne) stanowi¹ce uj-
œcie kanalików potowych. Ze wzglêdu
na sta³e wydzielanie przez cz³owieka
potu oraz bezwiedne dotykanie pal-
cami i d³oñmi ró¿nych fragmentów
cia³a, a w szczególnoœci twarzy i w³o-
sów, powierzchnie listewek skórnych
pokryte s¹ warstw¹ substancji poto-
wo-t³uszczowej. Œlady powstaj¹ce
w wyniku przenoszenia jej na dotyka-
ne powierzchnie wystêpuj¹ najczê-
œciej i zwykle s¹ niewidoczne. Mo¿na
je niekiedy dostrzec go³ym okiem
w ukoœnym œwietle, jeœli pozostawio-
no je na bardzo g³adkich, b³yszcz¹-
cych pod³o¿ach.
Wybór metody ujawniania œladów
zale¿y od rodzaju pod³o¿a, na którym
œlady siê znajduj¹. Pod³o¿a mo¿na
podzieliæ na dwie podstawowe grupy:
ch³onne, jak papier, karton czy suro-
we drewno, które wch³aniaj¹ sub-
stancjê potowo-t³uszczow¹ lub inne
substancje œladotwórcze, oraz nie-
ch³onne, które nie wch³aniaj¹ ¿ad-
nych substancji. Nale¿¹ do nich me-
tale, szk³o, tworzywa sztuczne, po-
wierzchnie lakierowane.
Powy¿szy podzia³ jest jednak
ogólny. Pod³o¿a, które nie spe³niaj¹
w sposób jednoznaczny kryteriów
przynale¿noœci do którejœ z grup, s¹
uznawane za nietypowe (charaktery-
zuj¹ siê niejednorodnoœci¹ i zmienny-
mi w³aœciwoœciami), dlatego ich skla-
syfikowanie sprawia niekiedy trudno-
œci.
Pozostawione na miejscu prze-
stêpstwa œlady linii papilarnych s¹ na
ogó³ niewidoczne, istnieje jednak
wiele metod ich ujawniania. W przy-
padku uwidocznienia odwzorowañ
zachodzi tak¿e koniecznoœæ popra-
wienia ich wyrazistoœci i kontrastu
z pod³o¿em, a tym samym czytelno-
œci. W tym celu wykorzystywane s¹
niektóre zjawiska fizyczne, chemicz-
ne i fizykochemiczne.
Przestêpcy, coraz bardziej œwia-
domi skutecznoœci metod pozwalaj¹-
cych na wykrycie œladów kryminali-
stycznych bêd¹cych dowodem w
sprawie, staraj¹ siê ich nie pozosta-
wiaæ. Bardzo czêsto zak³adaj¹ skó-
rzane lub gumowe rêkawiczki, sprz¹-
taj¹ miejsce pope³nienia przestêp-
stwa czy te¿ niszcz¹ dowody. Nie
zdaj¹ sobie jednak sprawy, ¿e u¿y-
waj¹c np. rêkawiczek skórzanych,
które nastêpnie porzucaj¹, pozosta-
wiaj¹ œlady, mo¿liwe do zidentyfiko-
wania przez ekspertów daktyloskopii.
Na rêkawiczkach mog¹ wyst¹piæ
tak¿e œlady biologiczne, zapachowe i
chemiczne. Podczas zak³adania rê-
kawiczek gumowych œlady pozosta-
wia siê zarówno na wewnêtrznej, jak
i na zewnêtrznej stronie ich po-
wierzchni.
Rozró¿nienie powierzchni we-
wnêtrznej od zewnêtrznej rêkawiczek
gumowych mo¿e mieæ istotne zna-
czenie podczas planowania badañ
wizualizacyjnych. Inny jest bowiem
sposób kontaktu skóry (m.in. dynami-
ka, si³a nacisku, iloœæ substancji poto-
wo-t³uszczowej, czas kontaktu z pod-
³o¿em) z wewnêtrzn¹ powierzchni¹
rêkawiczki (noszenie), a jej po-
wierzchni¹ zewnêtrzn¹ (nak³adanie,
zdejmowanie). Podczas zdejmowa-
nia rêkawiczka jest zwykle odwraca-
na na drug¹ stronê, zatem równie¿
warunki œrodowiskowe, w jakich po-
zostawiony œlad przebywa do mo-
mentu podjêcia próby ujawnienia, s¹
odmienne. Gdy bada siê rêkawiczki
gumowe gospodarcze, rozró¿nienie
powierzchni nie sprawia wiêkszych
problemów, a to ze wzglêdu na od-
mienne cechy struktury i w³aœciwoœci
pod³o¿a. W przypadku rêkawiczek la-
teksowych b¹dŸ nitrylowych ustale-
nie, która powierzchnia bezpoœrednio
styka³a siê z ca³¹ d³oni¹, jest trudniej-
sze. Powierzchnie mo¿na jednak roz-
ró¿niæ, rozcinaj¹c zgrubienie materia-
³u w zakoñczeniu czêœci nadgarstko-
wej rêkawiczki. Materia³ odchodzi
wtedy od zgrubienia, tworz¹c ³uk
z wyraŸnie zaznaczonym kierunkiem
wyjœcia. W przypadku gdy zak³adana
jest nieu¿ywana rêkawiczka, kontakt
ca³ej d³oni nastêpuje z jej wewnêtrz-
n¹ powierzchni¹. Gdy zaœ rêkawicz-
ka by³a noszona wielokrotnie, odwzo-
rowania linii papilarnych pojawi¹ siê
na obydwu powierzchniach.
Jak dot¹d nie opracowano meto-
dy, tak skutecznej, jak np. zastoso-
wanie ninhydryny na pod³o¿ach
ch³onnych, umo¿liwiaj¹cej ujawnie-
nie œladów daktyloskopijnych pozo-
stawionych na rêkawiczkach. Wyko-
rzystywane dotychczas metody, jak
ninhydryna (na bazie heptanu), poli-
meryzacja cyjanoakrylanów oraz
barwniki, czterotlenek rutenu (RTX),
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07
63
Z PRAKTYKI
Ryc. 2. Przekrój zgrubienia na zakoñczeniu
rêkawiczki lateksowej
Fig. 2. Cross-section of thick rim in latex glove
Ryc. 3. Przekrój zgrubienia na zakoñczeniu
rêkawiczki nitrylowej
Fig. 3. Cross-section of tick rim in vinyl glove
Ryc. 1. Schemat przekroju zgrubieñ na
zakoñczeniu rêkawiczki lateksowej i nitrylowej
Fig. 1. Schematic representation of cross-
sections of thick rim in latex and vinyl glove
dów linii papilarnych na rêkawiczkach
by³a sprawa napadu rabunkowego
na bank, kiedy to zabezpieczono:
opakowania, banderole po monetach
i banknotach, kartonowe pude³ko
oraz dwie lateksowe rêkawiczki. Ma-
teria³y dowodowe w postaci kartono-
wego pude³ka i banderoli po bankno-
tach poddano dzia³aniu ninhydryny.
Przypadkowo spryskano ni¹ równie¿
kawa³ek gumowej rêkawiczki i ujaw-
niono fragmentaryczne odwzorowa-
nia linii papilarnych. Postanowiono
wiêc przetestowaæ dzia³anie ww.
œrodka na próbnych œladach nanie-
sionych na rêkawiczki. Po przepro-
wadzeniu badañ wybrano rêkawice
wykonane z materia³u podobnego do
tego, z którego zrobione by³y rêka-
wiczki dowodowe. Ninhydrynê nano-
szono przez spryskanie, zanurzenie
i malowanie. Najlepsze rezultaty na
wiêkszoœci lateksowych rêkawiczek
da³a metoda k¹pieli, jednak po zanu-
rzaniu w ninhydrynie niektóre typy la-
teksu pokry³y siê pêcherzykami.
W celu unikniêcia tego efektu próbki
moczono w roztworze ninhydryny
rozpuszczonej w heptanie, a nastêp-
nie pozostawiano na powietrzu do
wyschniêcia. Po up³ywie oko³o godzi-
ny na jednej z rêkawiczek zaobser-
wowano zarysy linii papilarnych. Rê-
kawiczki pozostawiono w roztworze
na kolejne 60 minut. Œlad linii papilar-
nych na dowodowej rêkawiczce
ujawniono tym samym sposobem. Po
porównaniu go z kart¹ daktyloskopij-
n¹ podejrzanego zidentyfikowano
sprawcê przestêpstwa.
Kolejny przypadek ujawnienia œla-
dów linii papilarnych, który zosta³ opi-
sany, odnotowano w Laboratorium
Kryminalistycznym w Siedlcach.
W trakcie oglêdzin podpalonej dysko-
teki grupa dochodzeniowo-œledcza
zabezpieczy³a na miejscu zdarzenia
lateksowe rêkawiczki, które nastêp-
nie dostarczono do laboratorium.
Tam poddano je dzia³aniu par cyjano-
akrylanu. W pierwszej dobie procesu
zaobserwowano bezkszta³tne i frag-
mentaryczne odwzorowania linii pa-
pilarnych w rejonach d³oni. Jako ¿e
œlady nie nadawa³y siê do identyfika-
cji, postanowiono zmniejszyæ stê¿e-
nie par cyjanoakrylanów w komorze
i pozostawiæ w niej rêkawiczki na 60
godzin. Po up³ywie tego czasu
stwierdzono, ¿e na niektórych pal-
cach rêkawiczek, w miejscu opuszek,
œlady linii papilarnych ujawni³y siê.
Dwa z nich, tj. ze wskazuj¹cego i ser-
decznego palca rêkawiczki lewej rêki,
zakwalifikowano jako nadaj¹ce siê do
identyfikacji. Po wytypowaniu poten-
cjalnych sprawców wykonano eks-
pertyzê daktyloskopijn¹, która po-
zwoli³a na zidentyfikowanie sprawcy
na podstawie œladów linii papilarnych
pozostawionych na wewnêtrznej
stronie gumowych rêkawiczek.
Podstawowym surowcem do pro-
dukcji rêkawic gumowych jest lateks
pozyskiwany z drzew kauczukowych
rosn¹cych w Ameryce Po³udniowej
proszki daktyloskopijne, jod, zawiesi-
na Small Particle Reagent (SPR), wy-
wo³ywacz fizyczny (PD) i fiolet krysta-
liczny s¹ skuteczne zwykle tylko
w przypadku œladów próbnych.
Badania na dowodowych rêka-
wiczkach lateksowych zosta³y prze-
prowadzone w Pracowni Wizualizacji
Wydzia³u Daktyloskopii CLK KGP.
Najlepszy wynik uzyskano po zasto-
sowaniu metody czterotlenku rutenu
(RTX) oraz (po polimeryzacji cyjano-
akrylanów) barwników Ardrox i safra-
nina. S³aby rezultat da³o wykorzysta-
nie czarnego proszku ferromagne-
tycznego. Nie uda³o siê natomiast
ujawniæ odwzorowañ linii papilarnych
po zastosowaniu polimeryzacji cyja-
noakrylanów wraz z barwnikiem che-
lat europu (TEC), DFO, ninhydryny
oraz jodu krystalicznego.
Jednym z niewielu opisanych w li-
teraturze przypadków ujawnienia œla-
64
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07
Z PRAKTYKI
oraz Malezji, Indonezji, Tajlandii,
Wietnamie i Chinach. Proces produk-
cji rêkawic przebiega nastêpuj¹co:
najpierw drzewo jest nacinane,
a mleczko kauczukowe sp³ywa do
zbiorników. Odbywa siê to miêdzy
5.00 a 10.00 rano, poniewa¿ lateks,
niezebrany w odpowiedniej porze,
pod wp³ywem temperatury zmienia
swoje w³aœciwoœci fizyczne – staje
siê bardziej lepki i szybko zastyga.
Proces produkcji rêkawic rozpoczyna
siê od oczyszczenia porcelanowych
form z resztek pudru, chemikaliów
i bakterii. W tym celu zanurza siê je
w zbiorniku z roztworem kwasu,
a póŸniej zasady. Nastêpnie formy s¹
szczotkowane, sp³ukiwane gor¹c¹
wod¹, osuszane i zanurzane w zbior-
niku z koagulantem, który stanowi
warstwê bazow¹ i powoduje, ¿e la-
teks nie przykleja siê do formy.
Po koagulacji formy trafiaj¹ do pie-
ca, gdzie poddawane s¹ obróbce
cieplnej. Nastêpnie zanurza siê je
w lateksie i ponownie wk³ada do pie-
ca. Proces ten nazywa siê wulkaniza-
cj¹. Przeprowadza siê go, aby nadaæ
rêkawicom ostateczn¹ formê.
Po wyjêciu z pieca rêkawice (jesz-
cze w formach porcelanowych) s¹
zanurzane w zbiornikach z gor¹c¹
wod¹, która wyp³ukuje œrodki che-
miczne i proteiny (jest ona stale wy-
mieniana, co gwarantuje, ¿e wyp³u-
kane alergeny nie trafiaj¹ ponownie
do obiegu). Rêkawice na formach
przenosi siê do jeszcze jednego po-
jemnika – s¹ pudrowane skrobi¹ ku-
kurydzian¹ w formie p³ynnej, nastêp-
nie osuszane i zdejmowane z formy.
W ostatnim etapie produkcji rêka-
wice poddaje siê testom weryfikuj¹-
cym szczelnoœæ, a nastêpnie pakuje
i przygotowuje do wysy³ki. Te, które
maj¹ byæ wykorzystywane w zabie-
gach chirurgicznych, s¹ poddawane
sterylizacji.
W Sekcji Daktyloskopii LK KSP
podjêto próby ujawnienia œladów linii
papilarnych na wewnêtrznych po-
wierzchniach gumowych rêkawiczek
lateksowych bezpudrowych oraz ni-
trylowych z wykorzystaniem zawiesi-
ny o nazwie handlowej Wet Powder
w kolorze czarnym (prod. Kjell Carls-
son Innovation, Szwecja, dystr. Stani-
mex s.c.). Œrodek ten jest stosowany
do ujawniania œladów linii papilarnych
na pod³o¿ach niech³onnych pokry-
tych klejem (taœmy samoprzylepne,
naklejki itp.). Wyboru Wet Powder
dokonano na podstawie opisanej w li-
teraturze kryminalistycznej skutecz-
nej metody ujawniania œladów linii
papilarnych na wewnêtrznych po-
wierzchniach rêkawiczek latekso-
wych z u¿yciem zawiesiny o nazwie
handlowej Wetwop, bêd¹cej odpo-
wiednikiem zawiesiny Wet Powder
produkowanej przez innego produ-
centa (Lighting Powder).
Zanim rozpoczêto ujawnianie œla-
dów, nadmuchano rêkawiczki pomp-
k¹, jednak w stopniu umo¿liwiaj¹cym
swobodny dostêp do wszystkich po-
wierzchni. Na tak przygotowane pod-
³o¿e nanoszono zawiesinê Wet Pow-
der – pocz¹tkowo pêdzlem, zaobser-
wowano jednak, ¿e lepsze rezultaty
wizualizacji odwzorowañ linii papilar-
nych uzyskuje siê, stosuj¹c metodê
k¹pieli. U¿ycie pêdzla powoduje, ¿e
odwzorowania linii papilarnych zacie-
raj¹ siê, na co wskazuj¹ widoczne po
nanoszeniu œrodka smugi. Bezpo-
œrednio po naniesieniu zawiesiny
sp³ukiwano jej nadmiar strumieniem
wodoci¹gowej wody, nastêpnie od-
stawiano do wyschniêcia i sprawdza-
no efekty ujawniania. D³u¿sze pozo-
stawienie zawiesiny na pod³o¿u skut-
kowa³o powstaniem po sp³ukaniu za-
czernionych plam bez zarysów linii
papilarnych.
Odwzorowania linii papilarnych po
przeprowadzonych doœwiadczeniach
by³y ró¿ne: albo bardzo czytelne (ryc.
4–13), albo nieczytelne – mia³y po-
staæ czarnych plam.
Skutecznoœæ metody zale¿y od
sposobu pozostawienia œladu (dyna-
Ryc. 4
Ryc. 5
Ryc. 6
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07
65
Z PRAKTYKI
Ryc. 7
Ryc. 8
Ryc. 9
Ryc. 10
Ryc. 11
Ryc. 12
Ryc. 13
Ryc. 4–13. Odwzorowania linii papilarnych ujawnione na wewnêtrznych powierzchniach rêkawiczek lateksowych z u¿yciem zawiesiny Wet Powder
Fig. 4–13. Impressions of friction skin internal surfaces of latex glove developed with Wet Powder suspension
mika, si³a nacisku, iloœæ substancji
potowo-t³uszczowej, czas kontaktu
z pod³o¿em), jak równie¿ od pod³o¿a
(rodzaj materia³u, z jakiego wykona-
na jest rêkawiczka). Istotny jest tak-
¿e stopieñ dopasowania rêkawiczki
do d³oni (rozmiar rêkawiczki a wiel-
koœæ d³oni). Je¿eli rêkawiczka do-
brze przylega do skóry d³oni i nie
przemieszcza siê, wyd³u¿a siê czas
kontaktu listewek skórnych z pod³o-
¿em w jednym miejscu. W efekcie
zwiêksza siê iloœæ przeniesionej
substancji œladotwórczej. Dziêki te-
mu udaje siê ujawniæ nawet poletko-
w¹ budowê skóry palca i zarys pa-
znokcia (ryc. 14–15).
Najwiêksz¹ skutecznoœæ osi¹-
gniêto w³aœnie na tego rodzaju rêka-
wiczkach. Œlady linii papilarnych
ujawniono nawet na co drugiej z ba-
danych próbek. Wstêpnie przepro-
wadzone testy wskazuj¹ równie¿, ¿e
ujawnione t¹ metod¹ odwzorowania
linii papilarnych mog¹ byæ przeno-
szone na foliê daktyloskopijn¹ (ryc.
16–17).
Podczas badañ nie osi¹gniêto za-
dowalaj¹cych efektów ujawniania na
rêkawiczkach nitrylowych.
Podsumowanie
Œrodek o nazwie handlowej Wet
Powder, u¿ywany w celu ujawniania
œladów daktyloskopijnych na pod³o-
¿ach niech³onnych pokrytych war-
stw¹ kleju, mo¿e byæ stosowany rów-
nie¿ na powierzchniach rêkawiczek
lateksowych. Wstêpnie przeprowa-
dzone badania sugeruj¹, ¿e w przy-
padku œladów pozostawionych na
wewnêtrznych powierzchniach rêka-
wiczek lateksowych metoda z wyko-
rzystaniem Wet Powder jest bardziej
skuteczna ni¿ dotychczasowe meto-
dy ujawniania œladów.
66
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07
Z PRAKTYKI
Ryc. 16
Ryc. 17
Ryc. 16–17. Odwzorowania linii papilarnych ujawnione na wewnêtrznych
powierzchnich rêkawiczek lateksowych z u¿yciem zawiesiny Wet Powder
i przeniesione na przezroczyst¹ foliê daktyloskopijn¹
Fig. 16–17. Impressions of friction skin developed on internal surfaces of
latex gloves developed with Wet Powder suspension and lifted on
transparent foil
Ryc. 15
9. Smith M.: Latent fingerprint on la-
tex gloves: development and photogra-
iai.org/latentglvs.htm;
10. Speaks H.: Ninhydrin prints from
rubber gloves, „The Print” 1999, nr 15 (3),
s. 6–7;
11. Velders M.: Visualization of latent
fingerprints on used vinyl and latex glo-
zmos.com/products/latentdevelop-
ment/IAI_2004_handout.pdf.
Ryc. 14
Ryc. 14–15. Ujawnione odwzorowania poletkowej budowy skóry na wewnêtrznej powierzchni
lateksowej rêkawiczki
Fig. 14–15. Developed impressions of skin structure on the inside of latex glove
W trakcie badañ nie przeprowa-
dzano porównania skutecznoœci do-
stêpnych metod ujawniania œladów li-
nii papilarnych na rêkawiczkach jed-
norazowych. Zamys³em autorów by³o
jedynie przedstawienie mo¿liwoœci
œrodka Wet Powder, niestosowanego
wczeœniej na wewnêtrzne powierzch-
nie rêkawiczek lateksowych.
œladów linii papilarnych na wewnêtrznej
stronie gumowych rêkawiczek oraz iden-
tyfikacji sprawcy na podstawie tych œla-
dów, „Biuletyn Informacyjny” 1997, nr
105, s. 79;
5. Pleckaitis J.: Developing friction
ridge detail on the interior of latex and ni-
trile gloves, „Journal of Forensic Identifi-
cation” 2007, nr 57 (2), s. 230–239;
6. Pressly J.: Ninhydrin on latex glo-
ves: an alternative use for an old techni-
que, „Journal of Forensic Identification”
1999, nr 49 (3), s. 257–260;
7. Przewodnik po metodach wizualiza-
cji œladów daktyloskopijnych, praca zbio-
rowa pod red. M. Rybczyñskiej-Królik
i M. Pêka³y, Wydawnictwo Centralnego
Laboratorium Kryminalistycznego KGP,
Warszawa 2006;
8. Rinehart D.: Developing and iden-
tifying a latent print recovered from a pie-
ce of latex glove using ninhydrin-heptane
carrier (case 1). Developing latent prints
on household rubber gloves using ninhy-
drin-heptane carrier after superglue fu-
ming (case 2), „Journal of Forensic Iden-
tification” 2000, nr 50 (5), s. 443–446;
Tomasz Kulczyk
Tomasz Szczepañski
zdj.: autorzy
BIBLIOGRAFIA
1. Ianni M.: Developing latent prints
from latex rubber glove, The Criminalist,
Spring 2002, s. 5–6;
2. Kêpka E.: Ujawnianie œladów linii
papilarnych na przedmiotach gumowych,
„Biuletyn Informacyjny” 1994, nr 93, s. 58;
3. Kulczyk T.: Metody ujawniania œla-
dów linii papilarnych pozostawionych na
zewnêtrznych stronach rêkawiczek gu-
mowych, materia³ niepublikowany – pra-
ca zaliczeniowa na uprawnienia napisana
pod kierunkiem M. Rybczyñskiej-Królik
i E. Rogo¿y, CLK KGP, Warszawa 2003;
4. Oleksiuk S.: Interesuj¹cy przypa-
dek ujawnienia metod¹ cyjanoakrylow¹
W 2008 r.
Redakcja planuje
wydanie monografii
Tomasza Bednarka
pt. Badanie œladów
zapachowych.
Aspekty kryminalistyczne
i procesowe.
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07
67
[ Pobierz całość w formacie PDF ]