Zagadnienia społeczno-kulturowe Iwona Nawrocka część I konspekty wykładów, Zagadnienia ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]Iwona Kordzińska-Nawrocka
Zagadnienia społeczno-kulturowe Japonistyka UW
Wykład 1-2
Tematyka wykładów
1.
Kultura japońska –pojęcie kultury, cechy charakterystyczne kultury japońskiej,
nihonjinron
dyskurs nad japońskością
2.
Kultura japońska c.d.
3.
Normy i wzory zachowań w życiu codziennym: normy i wzory społeczne
reigi sahō
,
oparte na zasadach
utsukushii kokoro
(piękne wnętrze),
giri-ninjō
(etyka zobowiązania
moralnego),
uchi-soto
(dualizm w postrzeganiu świata społecznego); formy powitania i
podziękowania, zwyczaj wysyłania prezentów etc.
4.
Kultura gestów
5.
Japońska kultura kulinarna- historia zwyczajów żywieniowych, niektórych potraw
kuchni japońskiej, tradycja gościnności, zestaw tradycyjnych potraw japońskich
kaiseki-
ryōri
, wzorce etykiety zachowania przy stole
6.
Kultura kulinarna c.d.
7.
Napoje i desery
8.
Rodzina japońska- struktura rodziny w ujęciu historycznym ( poligamia, system
ie
),
rodzina współczesna: podział ról społecznych, niektóre aspekty życia rodzinnego)
9.
Wzorce męskości i kobiecości
10.
Japoński system edukacji: edukacja w Japonii w dawnych epokach; zasada
merytokracji, szkoły państwowe i prywatne, system egzaminacyjny, program nauczania.
11.
Japoński system zarządzania- organizacja pracy w firmie japońskiej, rola związków
zawodowych, grupowy sposób podejmowania decyzji (
nemawashi, ringi-seido)
, system
dożywotniego zatrudnienia; życie współczesnego biznesmena
12.
Japońskie święta i festiwale, doroczne święta
(nenjū gyōji)
13.
Obrzędy przejścia - (
tsūka girei)
14.
Narodowe sporty japońskie-
sumo
,
yakyū
15.
Kultura zabawy nowe rozrywki
16 tradycyjne rozrywki wolny czas Japończyków, tradycyjne rozrywki: ikebana; ceremonia
herbaty, tradycja rzemiosła, kultura masowa, restauracje i puby, wycieczki, pachinko
,
czytelnictwo
17 Kultura medialna - telewizja, programy, Kultura muzyczna- tradycyjna muzyka
enka
,
muzyka popularna,
tarento
-gwiazdy japońskie
20 Muzyka japońska enka i J-pop
21 Muzyka japońska c.d.
22 Położone Japonii podstawowe wiadomości
23 Podział na prowincje i ich charakterystyka
24 Główne miasta Japonii i ich historia
24 Zabytki Japonii
25 Zabytki Japonii
Bibliografia:
1.
Henshall Kenneth G.,
Dimensions of Japanese Society
, Macmillan Press, New York 1999
2.
Japan Profile of a Nation
, Kodansha International 1994
3.
Japanese Culture its Development and Characteristic
, red. Robert J. Smith, Richard K.
Beardsley, University of Hawaii 1962
Japonistyka UW
Strona 1
Zagadnienia społeczno-kulturowe
Iwona Kordzińska-Nawrocka
Konspekt wykładu
4.
Kordzińska-Nawrocka Iwona,
Kultura kulinarna Japonii
, TRIO, Warszawa 2008
5.
Iwona Kordzińska-Nawrocka, Pieśń popularna
enka
a dusza japońska, w: Japonia w
Polsce, w 90. Rocznicę nawiązania stosunków oficjalnych między Polską i Japonią, red.
Beata Kubiak Ho-Chi,WUW, Warszawa 2012, s. 369-387
6.
Iwona Kordzińska-Nawrocka, Kultura Japonii i jej cechy charakterystyczne, w: Kultury
świata w dialogu, red. Anna Czajka, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2012, s. 85-112
7.
Iwona Kordzińska-Nawrocka, Japońska kultura popularna, w: Kultury świata w dialogu,
red. Anna Czajka, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2012, s. 113- 136
8.
Iwona Kordzińska-Nawrocka, Tradycja i nowoczesność we współczesnej kuchni
japońskiej, w: Kultury świata w dialogu, red. Anna Czajka, Wydawnictwo UKSW,
Warszawa 2012
9.
Nakane Chie,
Japanese Society
, University of California Press, 1998
Zaliczenie:
Egzamin pisemny – forma testu otwartego, japońskie podstawowe pojęcia
Kultura japońska – wprowadzenie
Główne pojęcia:
haji no bunka, shikata ga nai, Nihonjinron, kome no bunka, taifū no bunka,
tate shakai, amae, wakon kansai, wakon yōsai
Definicja kultury:
Brak jednolitej i pełnej definicji kultury; różnorodność podejść badawczych
Kultura to: całokształt zbiorowej działalności człowieka, wspólny dorobek wielu pokoleń;
wskazuje zarówno na wartości duchowe, jak i wytwory materialne.
Definicje kultury japońskiej:
koncepcja Ruth Benedict (antropolog, autorki studium o kulturze japońskiej
Chryzantema i
miecz
)
haji no bunka
(kultura wstydu)
etyka
oparta na poczuciu wstydu
,
wstyd jako reakcja
na krytykę otoczenia, podstawa cnoty i poprawnych zachowań
Gordon Mathews,
autor
Supermarket kultury
;
shikata ga nai
(nic się nie da zrobić, nie ma
rady) dostosowywanie się do norm i wartości społecznych jako akt rezygnacji,
podporządkowania
Nihonjinron
(rozważania o Japończykach) dyskurs nad japońskością, narodził się w XX
wieku
Yanagita Kunio (1875-1962),
etnolog,
kome no bunka
(kultura ryżu); pochodzenie i
tradycje kulturowe związane z ryżem i jego uprawą
Japonistyka UW
Strona 2
Zagadnienia społeczno-kulturowe
Iwona Kordzińska-Nawrocka
Konspekt wykładu
Nishida Kitarō (1870-1945),
filozof,
Zen no
kenkyū
Studia nad zen
;
taifū no bunka
(kultura
monsunu)dotyczy duchowej sfery kultury, brak metafizycznych poszukiwań i dyskursu,
koncentracja na emocjach, Etyka i estetyka główną sferą kultury japońskiej
Nakane Chie, socjolog
Tate shakai (
społeczeństwo wertykalne) oparte na określonej
hierarchii, w odróżnieniu od społeczeństw horyzontalnych;
Jōge kankei
sieć połączeń
opartych na zależnościach góra- dół, Kryteria: wiek, pozycja społeczna i zawodowa.
Doi Takeo –
psycholog, psychiatra, próba zrozumienia natury Japończyków -
amae
Amaeru, amayakasu
–
„być rozpieszczanym”, „być zależnym”, relacje pomiędzy
niemowlęciem a matką; zależność od społeczeństwa
Cechy charakterystyczne kultury japońskiej:
W kulturach azjatyckich, do jakich należy kultura japońska, tradycyjne wartości to:
harmonia
i ład społeczny, porządek w ramach wspólnoty, kolektywizm.
Brak bohaterów narodowych, którym stawia się pomniki i upamiętnia nazywając ulice ich
imionami.
Brak potrzeby postawy konfrontacyjnej;
kolektywizm
(zorientowanie na grupę); oparcie norm społecznych na zasadach
konfucjańskich
Idea pięciu powinności (
gorin
):
syna wobec ojca (
fuko
), poddanego wobec władcy (
kunshin
), żony wobec męża (
fūfu
), młodszego
brata wobec starszego (
chōyō)
, przyjaciół wobec siebie (
hōyū),
Pięć cnót (
gojō)
: wspaniałomyślność (
jin
), sprawiedliwość (
gi
), etykieta (
rei
), wiedza (
chi
),
szczerość (
shin
).
Najbardziej cenione cechy przez Japończyków: uprzejmość wobec innych, grzeczność,
łagodność,
gaman
(cierpliwość, wytrzymałość), wycofanie, dostosowanie się do innych
Brak czystej, kultury narodowej, wielowiekowa mieszanka różnych wpływów i wzorów,
twórcze naśladownictwo-
specyficzny sposób adaptowania obcych wzorców
VI-VII wiek
napływ kultury chińskiej,
VIII w.
po zerwaniu kontaktów z Chinami, japońska
kultura narodowa
wakon kansai
duch japoński, wiedza chińska ;
XVI wiek
wpływy
portugalskie, hiszpańskie, holenderskie (kultura kulinarna, broń);
XIX wiek
epoka
Meiji
-
napływ kultury europejskiej i amerykańskiej
wakon yōsai
(duch japonski, wiedza europejska);
Po II wojnie światowej w
pływ kultury amerykańskiej
Język a zapożyczenia
trzy podsystemy językowe:
Wago
słowa japońskie zapisywane
znakami
kanji
i alfabetem
hiragana ;
Kango
słowa chińskie zapisywane
kanji ;
Gairaigo
zapisywane
katakana
Synkretyzm japońskiej kultury (synkretyzm religijny)
Japonistyka UW
Strona 3
Zagadnienia społeczno-kulturowe
Iwona Kordzińska-Nawrocka
Konspekt wykładu
Tradycyjna kultura
wabi
(ubóstwo, skromność) i
sabi
(patyna); Tanizaki Jun’ichirō
Pochwała cienia
(kultura światła i kultura cienia)
Estetyka
kawaii
(słodkość, rozczulanie)
Japonistyka UW
Strona 4
Zagadnienia społeczno-kulturowe
Iwona Kordzińska-Nawrocka
Konspekt wykładu
Iwona Kordzińska-Nawrocka
Zagadnienia społeczno-kulturowe Japonistyka UW
Wykład 3-4 Wzory zachowań w życiu codziennym
Główne pojęcia:
reigi sahō, utsukushii kokoro, kotoba no aimaisa, giri, ninjō, uchi,
soto, on, osiki, kojin, shudan, shudanshugi, keigo, ishindenshin, seiza, aizuchi
wzory postępowania
wszystkie zachowania Japończyków w rodzinie, środkach komunikacji,
w pracy, na wycieczce etc. odnoszą się do odpowiednich wzorów (charakter: zwyczajowy,
moralny lub prawny)
Japończycy swój system norm i wzorów społecznych określają terminem
reigi sahō
(
reigi-
sposób odczuwania i myślenia,
sahō
-formy przejawiania uczuć i myśli)
Idea estetyczna
Utsukushii kokoro
- słowa, czyny, zachowanie powinny odzwierciedlać
piękne wnętrze człowieka,
powszechnie obowiązująca norma w zachowaniu to grzeczność i
szczególny rodzaj empatii - wychodzenie naprzeciw uczuć i oczekiwań innych
Kotoba-no aimaisa (niejednoznaczność, niejasność wypowiedzi)
wyrażenia, które w
sposób pośredni oznaczają odmowę- podstawowa technika maskująca
Idea etyczna
giri-ninjō
zaczerpnięta jest z ideologii konfucjańskiej.
Giri
- kluczowe pojęcie etyki japońskiej, obowiązek moralny, rodzaj zobowiązania socjalnego,
norma zobowiązująca do przestrzegania i uszanowania obustronnych stosunków, należy
pomagać tym, którzy nam pomogli
obowiązek spłacenia długu moralnego
on
(przysługa, uprzejmość, dobrodziejstwo, w myśli
buddyjskiej funkcjonuje jako dług ludzkości wobec współczucia Buddy)
Ninjō -
naturalne uczucia, emocje, uniwersalne ludzkie uczucia: miłość, żal, sympatia, smutek.
Z reguły
ninjō
nie koliduje z normami społecznymi
giri
Społeczna
uchi- soto
dualistyczny podział świata na:
uchi
ja, moja rodzina, moja firma,
soto
wszyscy inni
Zasada nienaruszalności granic
uchi
(przejawia się również na poziomie językowym-
rozbudowany język grzecznościowy
keigo
),
Keigo
: język modestywny, język aprecjatywny,
koncepcja
kojin-shudan
(jednostka- grupa) społeczeństwo nastawione na grupę, na innych, o
charakterze kolektywnym
shudanshugi
; Koncentrowanie się na własnej osobie jest niemile
widziane.
Komunikacja kulturowa
Komunikacja obejmuje wszelkie zachowania językowe i pozawerbalne.
Kultura to system symboli, symbolicznych form i znaczeń.
Japonistyka UW
Strona 5
Zagadnienia społeczno-kulturowe
Iwona Kordzińska-Nawrocka
Konspekt wykładu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]