Zarys prawa europejskiego, eBooks txt
[ Pobierz całość w formacie PDF ]Władysław CzaplińskiZARYS PRAWA EUROPEJSKIEGOHELSINSKA FUNDACJA PRAW CZŁOWIEKAWładysław Czapliński ZARYS PRAWA EUROPEJSKIEGOWładysław CzaplińskiZARYS PRAWA EUROPEJSKIEGOHelsińska Fundacja Praw CzłowiekaSponsor: Open Society Institute, Budapest Recenzja: prof. Andrzej Rzeplinski Redakcja wydawnicza: Maciej Nowicki© Helsmska Fundacja Praw Człowieka i Władysław CzaplińskiISBN 83-87300-58-6Nadhi, Warszawa Wydanie II zaktualizowane Nakład 600 egz.SPIS TREŚCIROZDZIAŁ I UNIA EUROPEJSKA A WSPÓLNOTY EUROPEJSKIE.WSPÓLNOTY JAKO ORGANIZACJA PONADNARODOWA.................................................71. Organizacje międzynarodowe w stosunkach międzynarodowych............................................72. Kompetencje organizacji międzynarodowych.........................................................................83. Podmiotowość prawna Wspólnot Europejskich.......................................................................94. Przekazanie części kompetencji suwerennych przez państwa członkowskie.........................125. Wspólnoty Europejskie a Unia Europejska............................................................................17ROZDZIAŁ II SYSTEM INSTYTUCJONALNY UNII I WSPÓLNOT EUROPEJSKICH........18ROZDZIAŁ III PRAWO WSPÓLNOTOWE JAKO SPECYFICZNY PORZĄDEK PRAWNY. 221. Pojęcia bezpośredniego obowiązywania i bezpośredniegostosowania prawa wspólnotowego ........................................................................................221.1. Zapewnienie prymatu norm stanowionych przez Wspólnoty przed normamiprawa wewnętrznego.......................................................................................................................221.2. Prawo wspólnotowe a prawo wewnętrzne........................................................................................241.3. Warunki bezpośredniego obowiązywania i bezpośredniej skuteczności prawa wspólnotowego.......262. Środki prawne (proceduralne) gwarantuj ące prymat prawa wspólnotowego .........................293. Zasady odpowiedzialności państw za naruszenia prawa wspólnotowego ..............................304. Zasada ściślejszej współpracy w prawie Unii EuropejskiejROZDZIAŁ IV ŹRÓDŁA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO...........................................................341. Traktaty Europejskie.............................................................................................................342. Prawo stanowione przez Wspólnoty......................................................................................362.1. Źródła prawa....................................................................................................................................362.2. Tryb stanowienia prawa...................................................................................................................39ROZDZIAŁ V WSPÓLNOTY EUROPEJSKIE W STOSUNKACHMIĘDZYNARODOWYCH..........................................................................................................411. Umowy wspólnotowe i mieszane..........................................................................................412. Rodzaje umów zawieranych przez Wspólnoty......................................................................443. Pozycja umów międzynarodowych w porządku prawnym Wspólnoty..................................484. Tryb zawierania umów międzynarodowych przez Wspólnoty...............................................49ROZDZIAŁ VI OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA W PRAWIE WSPÓLNOTOWYM.............51ROZDZIAŁ VII HARMONIZACJA PRAWA WE WSPÓLNOTACH..........................................57ROZDZIAŁ VIII SYSTEM ROZSTRZYGANIA SPORÓW WYNIKAJĄCYCH NA TLEPRAWA WSPÓLNOTOWEGO...................................................................................................631. Przebieg postępowania przed Europej skim Trybunałem Sprawiedliwości.............................632. Typy procedur rozstrzygania sporów.....................................................................................65ROZDZIAŁ IX EUROPEJSKIE PRAWO MATERIALNE...........................................................721. Swobodny przepływ towarów...............................................................................................722. Swobodny przepływ osób.....................................................................................................793. Swobodny przepływ usług i swoboda przedsiębiorczości(prowadzenia działalności gospodarczej) ...............................................................................824. Podstawowe zagadnienia prawa konkurencji.........................................................................85ROZDZIAŁ X WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA I BEZPIECZEŃSTWA(II FILAR UE)...............................................................................................................................92ROZDZIAŁ XI WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE SPRAW WEWNĘTRZNYCHI WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI (III FILAR UE)...............................................................95ROZDZIAŁ XII ZMIANY INSTYTUCJONALNE WPROWADZONEPRZEZ TRAKTAT NICEJSKI..................................................................................................107POSTSCRIPTUM.............................................................................................................................110WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH ORZECZEŃ ETS.......................................................................112PODSTAWOWA BIBLIOGRAFIA PRAWA WSPÓLNOTOWEGOW JĘZYKU POLSKIM..............................................................................................................114INFORMACJE NA TEMAT UNII, WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,PRAWA WSPÓLNOTOWEGO.................................................................................................116INFORMACJA O AUTORZE..........................................................................................................117ROZDZIAŁ IUNIA EUROPEJSKA A WSPÓLNOTY EUROPEJSKIE. WSPÓLNOTY JAKO ORGANIZACJA PONADNARODOWA1. Organizacje międzynarodowe w stosunkach międzynarodowychW tradycyjnym modelu tworzenia prawa rozróżniano dwie wielkie gałęzie prawa: prawo wewnętrzne i prawo międzynarodowe. Prawo wewnętrzne pochodziło od krajowych organów legislacyjnych i regulowało stosunki wewnątrz danego państwa. Prawo międzynarodowe natomiast miało za zadanie regulowanie stosunków między państwami, pełniącymi jednocześnie role podmiotów stanowiących prawo i adresatów norm. W systemie międzynarodowym nie było ponadto mechanizmu egzekwowania przestrzegania prawa ani obowiązkowej jurysdykcji sądów międzynarodowych.W klasycznym prawie międzynarodowym podmiotami tego prawa były jedynie państwa. Nie zmienia tego faktu uznanie za podmiot w stosunkach międzynarodowych Stolicy Apostolskiej (już we wczesnym średniowieczu), zakonu Kawalerów Maltańskich (od 1310 r.) czy też Międzynarodowego Czerwonego Krzyża (niekiedy kwestionowane). Powszechnie uważano, że podmiotowość międzynarodowa państwa obejmuje pięć elementów:(a) prawo zawierania umów międzynarodowych;(b) prawo prowadzenia wojny (ten element stracił swe znaczenie wraz z rozwojem zakazu użycia siły w prawie międzynarodowym);(c) prawo przyjmowania i wysyłania posłów;(d) prawo dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia prawa; oraz(e) immunitet jurysdykcyjny.Już w okresie międzywojennym pojawiła się kwestia podmiotowości między-narodowoprawnej organizacji międzynarodowych. Na gruncie prawa międzynarodowego spór ten został rozstrzygnięty przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w opinii doradczej w sprawie szkód poniesionych w służbie8 ZARYS PRAWA EUROPEJSKIEGONarodów Zjednoczonych1. Trybunał uznał w niej, że podmioty prawa międzynarodowego niekoniecznie muszą posiadać takie same prawa i obowiązki. Dla potrzeb stosunków międzynarodowych dopuszczono do działania pewne sztuczne byty prawne, spełniające funkcje powierzone im przez państwa, które daną organizację powołały. Organizacja międzynarodowa powinna spełniać trzy warunki:1) musi być stałym stowarzyszeniem państw, spełniającym określone funkcje i wyposażonym w tym celu w określone organy;2) musi mieć samodzielny byt, niezależny od państw ją powołujących;3) musi mieć pewne kompetencje w sferze stosunków międzynarodowych, a nie tylko w sferze prawa wewnętrznego jednego lub kilku państw.2. Kompetencje organizacji międzynarodowychPaństwa wywodzą swą podmiotowość międzynarodową wprost z faktu swego istnienia. Tworzenie państw nie podlega ocenie z punktu widzenia legalności. Natomiast podmiotowość organizacji międzynarodowych ma charakter wtórny, to znaczy wywodzi się z woli państw członkowskich, a jej zakres wynika z traktatów założycielskich, innych umów międzypaństwowych i statutów organizacji. Podmiotowość ta bywa również nazywana podmiotowością funkcjonalną, ponieważ jej zakres uzależniony jest od funkcji spełnianych przez daną organizację. Ocena kompetencji może być dokonywana według jednej z trzech zasad:1) zwolennicy koncepcji restryktywnej uważają, że organizacja międzynarodowa ma tylko takie kompetencje, jakie przyznają jej państwa członkowskie;2) według teorii ekstensywnej, organizacje międzynarodowe mają wszystkie kompetencje państw jako podmiotów prawa międzynarodowego, wyjąwszy takie, których mieć nie mogą ze swej natury (np. nie mogą sprawować zwierzchnictwa terytorialnego ze względu na brak terytorium);3) najbardziej rozpowszechniona jest jednak teoria pośrednia, rozszerzająca prawa organizacji międzynarodowej przyznane jej przez państwa założycielskie według zasad: effet utile i kompetencji dorozumianych. Pierwsza zakłada taką... [ Pobierz całość w formacie PDF ]